Why...?

ေက်ာက္က အျပာေရာင္ရွိၿပီး ဘာလို႔ နီလာလို႔ ေခၚတာလဲ

ေသြးကဲ့သို႔ ခ်င္းခ်င္းနီေသာ ပတၲျမားႏွင့္ ေတာက္ပေသာ အျပာေရာင္ရွိေသာ နီလာတို႔မွာ တစ္မ်ိဳးႏွင့္တစ္မ်ိဳး မတူပဲ ျခားနားသည္ဟု ထင္ရေသာ္လည္း စင္စစ္ ၄င္းေက်ာက္ႏွစ္မ်ိဳးမွာ Corundum ေက်ာက္အမ်ိဳးအစား တစ္ခုတည္းပင္ျဖစ္သည္။ ထိုပတၲျမားႏွင့္ နီလာႏွစ္မ်ိဳးစလံုးတြင္ ပါရွိေသာ အေျခခံဓာတ္ဖြဲ႕စည္းမွဳ၊ ပံုေဆာင္ခဲစနစ္၊ ရုပ္ဂုဏ္သတၲိတို႔မွာ လည္း အတူတူပင္ျဖစ္ၾကၿပီး ျခားနားခ်က္မွာ အေရာင္သာလွ်င္ ျဖစ္သည္။
ေရွးအခါက မိုးကုတ္ေဒသရွိ ေက်ာက္တူးသမားတို႔သည္ ေက်ာက္တြင္း တူးၾကရာတြင္ အျပာေရာင္ရွိေသာ ေက်ာက္မ်ားကို ေတြ႕ရွိၾကသည္။ ထုိအခါ ၄င္းတို႔သည္ အျပာေရာင္ေက်ာက္ကို ေတြ႕လွ်င္ အျပာေရာင္ေက်ာက္အစား အဖိုးတန္ ပတၲျမား၊ အနီေရာင္ေက်ာက္ ျဖစ္လာပါေစေတာ့။ နီပါေစေတာ့။ နီလာပါေစေတာ့ ဟု ဆုေတာင္းေျပာဆိုၾကရာမွ အျပာေရာင္ရွိေသာ ေက်ာက္ကို နီလာဟု ေခၚတြင္ၾကေလသည္။ နီလာေခၚ Supphire ေက်ာက္သည္ မာျခင္းအဆင့္ (၉)ရွိၿပီး ကတၲီပါျပာအရည္ကို အေကာင္းဆံုး အရည္အေသြးအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ ယခု ေက်ာက္မ်က္ေစ်းကြက္တြင္ အျပာေရာင္နီလာ သာမက ပန္းေရာင္၊ လိမ္ေမာ္ေရာင္ နီလာမ်ားလည္း ေစ်းေကာင္းေနပါသည္။
နီလာကို စက္တင္ဘာလ ေမြးဖြားသူမ်ားအတြက္ႏွင့္ ၾကာသပေတးသားသမီးမ်ားအတြက္ အေဆာင္ေက်ာက္အျဖစ္ ၀တ္ဆင္ၾကသည္။ နီလာကို န၀ရတ္ကိုးပါးလက္စြပ္ ျပဳလုပ္ၾကရာတြင္လည္း ထည့္သြင္း အသံုးျပဳၾကသည္။ ထို႔ျပင္ နီလာသည္ စိတ္ကို တည္ၿငိမ္ေစသည္ ဟုလည္းေကာင္း၊ ေမတၱာပြားေစသည္ ဟုလည္းေကာင္း ယံုၾကည္ၾကေလသည္။
ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာျပတိုက္တြင္ရွိေသာ အေလးခ်ိန္ (၆၃၀၀၀)ကာရက္ရွိ နီလာေဂၚႀကိဳးတံုးႀကီးသည္ ၁၉၆၇-ခုႏွစ္တြင္ မိုးကုတ္ရတနာေျမမွ တူးေဖာ္ရရွိခဲ့ၿပီး ကမၻာေပၚတြင္ အႀကီးဆံုးေသာ နီလာျဖစ္ေလသည္။

ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းေက်ာက္လို႔ ဘာလို႔ေခၚတာလဲ

ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းေက်ာက္သည္ အ၀ါေရာင္ အနည္းငယ္သန္းေနေသာ အစိမ္းေရာင္ရွိသည့္ ေက်ာက္အမ်ိဳးအစားျဖစ္သည္။ ေက်ာက္မ်က္ေ၀ါဟာရအားျဖင့္ Peridot ဟုေခၚၿပီး မာျခင္းအဆင့္ (၆.၅) ရွိပါသည္။ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းသည္ ဓါတုေဗဒဖြဲ႔စည္းပံုအရ သံႏွင့္ မဂၢနီဆီယမ္စီလီကိတ္ျဖစ္ၿပီး Olivine အုပ္စု၀င္ျဖစ္သည္။ သံႏွင့္ မဂၢနီဆီယမ္ အခ်ဳိးအစားကိုလိုက္ၿပီး မိ်ဳးကြဲႏွစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာျပန္သည္။ မဂၢနီဆီယမ္မ်ားေသာ ေအာ္လဗင္းကို Fosterlite ဟုေခၚၿပီး သံအမိ်ဳးအစားမ်ားေသာ ေအာ္လဗင္းကုိ Fayalite ဟုေခၚပါသည္။ ထိုမိ်ဳးကြဲႏွစ္ခုၾကားရွိ သံႏွင့္ မဂၢနီဆီယမ္စီလီကိတ္သည္သာ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္း (Peridot) ျဖစ္သည္။

မိုးကုတ္ေဒသတစ္၀ိုက္တြင္ အျမင့္ဆံုးေတာင္ျဖစ္ေသာ ေတာင္မင္းေတာင္၏ ေနာက္ေက်ာဘက္ တြင္တည္ရွိသည့္ ေျပာင္ေခါင္းရြာတြင္ စတင္ထြက္ရွိေသာေၾကာင့္ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းေက်ာက္ဟု အမည္တြင္ရျခင္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိဳင္ငံတြင္ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းေက်ာက္ကို မိုးကုတ္ရတနာေျမတြင္သာ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရၿပီး မိုးကုတ္ေဒသတြင္ ေျပာင္ေခါင္းရြာ တ၀ိုက္၌သာ အမ်ားဆံုး တူးေဖာ္ရရွိသည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ၀ါရွင္တန္ၿမိဳ႕ စမစ္ဆိုနီယမ္ျပတိုက္ရွိ အေလးခ်ိန္ (၂၈၇)ကရက္ရွိေသာ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းႀကီး၊ ကေနဒါႏုိင္ငံ အြန္ေတးရီးယိုးၿမိဳ႕ Royal Ontario Museumရွိ အေလးခ်ိန္ (၁၀၈၊ ၈၇.၁၊ ၈၃.၃) ကရက္ အသီးသီးရွိေသာ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းသံုးပြင့္၊ ကေနဒါႏိုင္ငံ အယ္လ္ဘာတာ Devonian Group ျပတိုက္ရွိ အေလးခ်ိန္ (၈၂.၄ ႏွင့္ ၂၄.၇) ကရက္ရွိ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းႏွစ္ပြင့္၊ လန္ဒန္ဘူမိေဗဒျပတိုက္မွ (၃၁၆) ကရက္ အရြယ္ရွိ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းႏွင့္ ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာျပတိုက္တြင္ ျပသထားေသာ ေသြးၿပီးအေလးခ်ိန္ (၃၂၉)ကရက္ရွိ ကမၻာ့အႀကီးဆံုးေျပာင္ေခါင္းစိမ္းတို႔သည္ မိုးကုတ္ေျပာင္ေခါင္းေဒသမွ ထြက္ရွိေသာ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

ကမၻာေပၚတြင္ ေျပာင္ေခါင္းေဒသမွေက်ာက္တို႔၏ အရည္အေသြးကုိ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေသာေက်ာက္မ်ား ထြက္ရွိရာ အျခားေဒသမ်ားစြာရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ အရြယ္အစားႀကီးမားမႈတြင္ကား ေျပာင္ေခါင္းေဒသကို မယွဥ္ႏိုင္ေပ။ ေျပာင္ေခါင္းရြာသည္ အေရာင္အဆင္း ေက်ာက္မ်က္တန္း၀င္ၿပီး အရြယ္အစားႀကီးမားေသာ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းေက်ာက္မ်ား ထြက္ရွိရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တစ္ခုတည္းေသာ ေဒသျဖစ္သည္။ ကရက္ခ်ိန္ ရာဂဏန္းထိႀကီးမားေသာ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းေက်ာက္မ်ား ထြက္ရွိရာ အဓိကေဒသတစ္ခုလည္းျဖစ္သည္။ ေျပာင္ေခါင္းရြာသည္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ႏွင့္ (၁၀)မိုင္ခန္႔ကြာေ၀း၍ ေပေပါင္း (၅၆၀၀)အျမင့္တြင္ တည္ရွိေသာ ရြာကေလးျဖစ္ၿပီး လီဆူလူမ်ိဳးမ်ား အမ်ားဆံုး ေနထိုင္ၾကသည္။

သကၠရာဇ္ ၁၈၈၆-ခုႏွစ္၊ မတ္လတြင္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ယခု ေျပာင္ေခါင္းအရပ္တြင္ ေမဂ်ာ ဆာခ်ားဘားနဒ္ (Sir Charles Bernad) ၏ စစ္တပ္စခန္း ေရာက္ရွိၿပီး တပ္မခ်ကာ မိုးကုတ္ဘက္သို႔ စစ္ေၾကာင္းျဖန္႔ခဲ့ေလသည္။ ေျပာင္ေခါင္းေဒသသည္ ရာသီဥတုေအးျမၿပီး သာယာလွပေသာေၾကာင့္ ကေလာႏွင့္ ေမၿမိဳ႕ကဲ့သို႔ ေတာင္ေပၚစခန္းၿမိဳ႕အျဖစ္ တည္ေဆာက္ရန္ အဂၤလိပ္တို႔ စိတ္ကူးခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအခါတြင္ ရြာအဆင့္သာ တည္ရွိခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဤေျပာင္ေခါင္းရြာရွိ ေတာင္ေပၚသူေတာင္ေပၚသားမ်ား ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားရာ ေစ်းအား ဘားနဒ္ေစ်းအျဖစ္ ယေန႔ခ်ိန္တိုင္ ေခၚေ၀ၚလွ်က္ရွိၾကသည္။
ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းေက်ာက္ကို ၾသဂုတ္လဖြားမ်ားအတြက္ အေဆာင္ေက်ာက္အျဖစ္လည္း အသံုးျပဳ ၾကသည္။ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္းေက်ာက္သည္ န၀ရတ္ကိုးပါးတြင္ ပါ၀င္ေသာေက်ာက္ မဟုတ္ခဲ့ေပ။ ျမန္မာ့နန္းစဥ္ ေတာ္၀င္ရတနာမ်ား အျဖစ္လည္း သတ္မွတ္ျခင္း မခံခဲ့ရေပ။

S.T.A