Dialectual Word Form in Mogok Stone Tract

မိုးကုတ္ေက်ာက္တြင္းေဒသဆိုင္ရာ အေခၚအေ၀ၚမ်ား

.

ေျမတြင္း

ေက်ာက္မ်က္ရတနာထြက္ရွိရာ ေျမႀကီးအတြင္းသို႔ တူးေဖာ္လုပ္ကိုင္ေသာ တြင္းအမ်ိဳးအစား။

ခဲတြင္း

ပင္မသိုက္ျဖစ္ေသာ ေက်ာက္ေဆာင္မ်ားအတြင္းမွ ခဲမ်ားကို ယမ္းဘီလူး၊ ဒိုင္းနမိုက္ တို႔ျဖင့္ ခြဲထုတ္၍ ေက်ာက္မ်က္ရိုင္းမ်ား ထုတ္ယူရေသာ တြင္းအမ်ိဳးအစား။ (မိုးကုတ္ေဒသတြင္ ေက်ာက္ေဆာင္မ်ားအတြင္းမွ ေက်ာက္မ်က္ရိုင္း ထုတ္ယူနိဳင္ေၾကာင္းကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းကပင္ ဘူမိေဗဒပညာရွင္မ်ားက ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း ၁၉၆၅-ခုႏွစ္ ၀န္းက်င္မွသာ ေက်ာက္လႊာကို ခြဲထုတ္၍ ေက်ာက္မ်က္ရွာေဖြျခင္းကို စတင္လုပ္ကိုင္လာခဲ့ၾကသည္။)

စက္တြင္း

ေရစုပ္စက္၊ သဲစုပ္စက္၊ ၿဗံဳးစုပ္စက္၊ ၿဗံဳးေဆးစက္၊ ယမ္းေဖာက္စက္ စသည့္ စက္ကိရိယာမ်ား အကူအညီျဖင့္ တူးေဖာ္လုပ္ကိုင္သည့္တြင္း။

လက္တြင္း

စက္အင္အားကို မသံုးပဲ လူ၏ ခြန္အားႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္မွဳကို အသံုးျပဳ၍ တနိဳင္တပိုင္ တူးေဖာ္လုပ္ကိုင္ေသာ ေရွးရိုးအစဥ္အလာတြင္း။

.

တြင္းလံုး

တြင္း၀၌ စက္၀ိုင္းပံုျဖင့္ လူတစ္ကိုယ္စာ ၀င္ဆံ့ရံုတူးၿပီး ေျမေအာက္ရွိ ၿဗံဳးေျမသို႔ေရာက္ေအာင္ တူးသြားရေသာ တြင္းကို ေခၚသည္။ တြင္းလံုးတူးေဖာ္နည္းသည္ ေျမသားမာ၍ သိပ္သည္းက်စ္လ်စ္မွဳရွိေသာ ေနရာမ်ားတြင္သာ အသံုးျပဳနိဳင္ၿပီး ေျမသားေပ်ာ့လွ်င္ ေျမၿပိဳက်တတ္သျဖင့္ အသံုးျပဳ၍ မရေပ။ တြင္းလံုးေအာက္တြင္ ၿဗံဳးေၾကာ ေတြ႕ရွိပါက ၄င္းၿဗံဳးေၾကာတစ္ေလွ်ာက္ ေျမကို ေခါင္း၍ အတြင္းသို႔ တူးေဖာ္ရသည္။ လုပ္သား သံုးေယာက္ျဖင့္ လုပ္ရသည္။

ေလးပင္တြင္း

ေလးေထာင့္က်က် ေျမေအာက္သို႔ တူးေဖာ္သြားရေသာ နည္းျဖစ္သည္။ ေျမမၿပိဳက်ေစရန္ သစ္သားေမွ်ာတိုင္မ်ား၊ ၀ါးမ်ားျဖင့္ ေဘာင္ခတ္ကာ တစ္ဆင့္ျခင္း ေအာက္သို႔ တူးဆင္းသြားရၿပီး ေဘးပတ္လည္ကို ျမက္မ်ား၊ သစ္ရြက္ သစ္ခက္မ်ားျဖင့္ ခုခံေပးရသည္။ လူတစ္ရပ္ခန္႔ေရာက္တုိင္း အသားတိုင္မ်ားျဖင့္ ေဘာင္ခတ္ ေခြခ်ေလ့ရွိၿပီး ၄င္းကို ေဒသအေခၚအားျဖင့္ တစ္ဆက္ဟု ေခၚသည္။ ဤနည္းျဖင့္ အဆက္ ႏွစ္ဆယ္၊ သံုးဆယ္ခန္႔အထိ တူးေဖာ္လုပ္ကိုင္ၾကပါသည္။ လုပ္သားအင္အား အနည္းဆံုး ေလးေယာက္ျဖင့္ စတင္လုပ္ကိုင္နိဳင္သည္။

ကိုးပင္တြင္း

ကိုးပင္တူးေဖာ္နည္းမွာ ေလးပင္တူးေဖာ္နည္းႏွင့္ အတူတူပင္ျဖစ္သည္။ တြင္း၀၏ ပံုသ႑ာန္မွာ ေလးေထာင့္စတုရန္းပံု ျဖစ္ၿပီး ေလးပင္တြင္းထက္ ပို၍ က်ယ္၀န္းသည္။ လူအင္အားမွာလည္း ေလးပင္တြင္းထက္ ပို၍ အသံုးျပဳရေလသည္။

.

ေမွ်ာတြင္း

ေတာင္ကမ္းပါးမ်ားရွိ ၿဗံဳးမ်ားကို ေရအားျဖင့္တိုက္၍ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား ေဖာ္ထုတ္သည့္နည္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဤနည္းကို အသံုးျပဳရန္အတြက္ အဓိကလိုအပ္ခ်က္မွာ ေရအလံုအေလာက္ ရရွိမွဳႏွင့္ ေရစီးေကာင္းေသာ ဆင္ေျခေလွ်ာရွိရန္ပင္ ျဖစ္သည္။ ေရရရွိရန္အတြက္ အနီးပတ္၀န္းက်င္ရွိ ေခ်ာင္းမ်ား၊ အိုင္မ်ား၊ ေရထြက္မ်ားမွ ေရကို ေျမာင္းေဖာက္၍လည္းေကာင္း၊ ၀ါးျပြန္မ်ား ပိုက္မ်ားျဖင့္ ဆက္၍လည္းေကာင္း သြယ္တန္းယူရပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ေတာင္ေစာင္း၊ ေတာင္ကမ္းပါးယံမွ ေျမသားမ်ားကို ၿဗံဳးေပၚလာသည္အထိ ေရအားျဖင့္ တိုက္ခ်ရပါသည္။ ထိုသို႔ ေတာင္ကမ္းပါးယံမွ ၿဗံဳးေျမမ်ားကို ေရျဖင့္ႏွဴး၍ ေၾကမြေစၿပီးမွ ေရႏွဴးေနေသာ ၿဗံဳးေျမသားကို ေပါက္ျပား၊ ေပါက္တူးမ်ားျဖင့္ ထိုးဆြ၍ ေမႊေႏွာက္ေသာအခါ ေျမသားႏွင့္ သဲမံွဳမ်ားသည္ ေရႏွင့္အတူ ေမွ်ာပါသြားၾကသည္။ ေက်ာက္တံုးေက်ာက္ခဲမ်ားကိုမူ လက္ျဖင့္မ၍ သယ္ယူၿပီး ေျမာင္းေဘးတစ္ေလွ်ာက္ တစ္ခုေပၚတစ္ခုဆင့္ကာ စီ၍ ထားေလ့ရွိၾကသည္။ တြင္း၏ ေအာက္ၾကမ္းျပင္တြင္ အနည္ထိုင္လွ်က္ရွိသည့္ ေက်ာက္စရစ္ခဲမ်ား၊ သဲမ်ား၊ ေက်ာက္ရိုင္းမ်ားကို ေျမာင္းၿမီးေရာက္သည္အထိ ေျမာင္းတစ္ေလွ်ာက္ တြင္းသမားမ်ားမွ ေပါက္ျပားျဖင့္ ျခစ္ဆြဲရသည္။ ေရေျမာင္း၏အဆံုးတြင္ ဇလုပ္ေခၚ သစ္သားျဖင့္ျပဳလုပ္ထားသည့္ ေလးေထာင့္သ႑ာန္ က်င္းတစ္ခု ခံထားကာ ရႊံ႕မ်ား၊ ကနယ္မ်ားကို ဇလုပ္ေပၚမွ ျဖတ္သန္းစီးဆင္းေစပါသည္။ ထုိအခါ အေလးခ်ိန္ရွိေသာ သဲႏွင့္ ေက်ာက္မ်ားမွာ ဇလုပ္အတြင္း၌ က်န္ရစ္ခဲ့ပါသည္။ ထုိသို႔ ဇလုပ္အတြင္း၌ က်န္ရစ္ခဲ့ေသာ သဲႏွင့္ေက်ာက္မ်ား ေရာေႏွာေနသည့္ သဲဖတ္မ်ားကို က်ံုုဳးယူၿပီး ေက်ာက္ရိုင္းမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ေကာက္ယူရပါသည္။ ယခုတူးေဖာ္နည္းကို ေရေပါမ်ားစြာရနိဳင္ေသာ မိုးတြင္းကာလတြင္ မ်ားစြာ အသံုးျပဳၾကသည္။ အျခားတူးေဖာ္နည္းမ်ားထက္ စရိတ္စက မ်ားစြာ သက္သာေစပါသည္။

အင္းၿပဲ

အင္းၿပဲသည္ ေျမျပန္႔တြင္ျဖစ္ေစ၊ ေျပျပစ္ေသာ ေတာင္ေစာင္းတြင္ျဖစ္ေစ တူးေဖာ္နိဳင္ၿပီး တိမ္၍ ေဘးသို႔ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔စြာ တူးေသာ က်င္းက်ယ္ႀကီးမ်ား ျဖစ္သည္။ အင္းၿပဲတူးေဖာ္နည္းတြင္ စိမ့္ေရကို ခပ္ထုတ္နိဳင္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ တူးေဖာ္ပံုမွာ တြင္းကို ဧရိယာ က်ယ္၀န္းစြာ တူးထုတ္လိုက္ၿပီး ထြက္လာသမွ်ေရကို စုပ္ထုတ္ကာ ၿဗံဳးေၾကာေရာက္သည္အထိ တူးေဖာ္ရပါသည္။ ၿဗံဳးေၾကာေရာက္လွ်င္ ၿဗံဳးသားမ်ားကို ေျမေပၚေရာက္ေအာင္ တင္ယူၿပီး သီးျခား ေဆးယူရပါသည္။ အင္းၿပဲတူးေဖာ္နည္းကို ၿဗံဳးေၾကာတိမ္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ လုပ္ကိုင္ၾကၿပီး ၿဗံဳးေၾကာနက္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ ကုန္က်စရိတ္ ျမင့္မားမွဳေၾကာင့္ လုပ္ကိုင္သူ နည္းပါးသည္။

လူးတြင္း
လူးတြင္းဆိုသည္မွာ ထံုးေက်ာက္အတြင္း၌ သဘာ၀အေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ လွိဳဏ္ေခါင္းမ်ားအတြင္းသို႔ လူးလြန္႔၀င္ေရာက္ကာ ေက်ာက္မ်ား ရွုာေဖြေသာ နည္းစနစ္ျဖစ္သည္။ လွိဳဏ္ေခါင္းမ်ား၊ ဂလွိဳင္မ်ားအတြင္းတြင္ ေဘးပတ္၀န္းက်င္မွ ေရတိုက္စားမွဳေၾကာင့္ ေက်ာက္မ်က္အခ်ိဳ႕မွာ ေက်ာက္ခဲတြင္ ကပ္ေနရာမွ ျပဳတ္က်လာၿပီး ေက်ာက္စရစ္ခဲမ်ား၊ ရႊံ႕ေျမမ်ားႏွင့္ အတူ ေရာေႏွာ၍ စုပံုေနတတ္ပါသည္။ ထုိသုိ႔ ေရာေႏွာလွ်က္ရွိေသာ အစုအေ၀းကို လူးတြင္းစနစ္ျဖင့္ ရွာေဖြျခစ္ယူၿပီး အျပင္သို႔ ေရာက္သည္အထိ ခက္ခက္ခဲခဲ သယ္ထုတ္ရသည္။ ထုိသို႔ လွိဳဏ္ေခါင္းမ်ားတစ္ေလွ်ာက္ ေျမစာမ်ား၊ ၿဗံဳးေၾကာမ်ား ရွာေဖြရာတြင္ အခ်ိုဳ႕ေနရာမ်ားမွာ မတ္တပ္ရပ္ၿပီး ၀င္မရသျဖင့္ ထိုင္ၿပီး တေရြ႕ေရြ႕ သြားရသကဲ့သို႔၊ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ပက္လက္လန္အိပ္ကာ သြားရသည့္ေနရာမ်ိဳးလည္း ရွိရာ ေအာက္မွ စီးထြက္လာေသာ ေရမ်ားႏွင့္ အထက္မွ က်လာေသာ ေရစက္ေရေပါက္မ်ားအၾကား သြားလာ၍ ခက္ခဲစြာ လုပ္ကိုင္ၾကရသည္။ လူးတြင္းလုိက္ျခင္းသည္ ခက္ခဲၿပီး အႏၱရာယ္မ်ားလွသည္။

လက္ၾကားတြင္း

ေက်ာက္တံုးမ်ားအၾကား၊ ေက်ာက္ပင္ႏွစ္ခုၾကား၊ ေက်ာက္ထရံႏွစ္ခုၾကားရွိ ေျမႀကီးမ်ားကို ႀကံဳးယူ၍ ေဆးေၾကာကာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ရွာေဖြျခင္း ျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕လက္ၾကားတြင္းမ်ားသည္ လူအားျဖင့္ ႀကံဳးယူရင္း တျဖည္းျဖည္း နက္ရွိဳင္းလာကာ ၿဗံဳးေၾကာေတြ႕လွ်င္ ယမ္းျဖင့္ ခြဲ၍ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ၾကရာမွာ လူးတြင္းကဲ့သို႔ ျဖစ္သြားသည္။

ခနဲေဆးျခင္း

ၿဗံဳးေျမမွဳန္႔ျဖစ္ေသာ ကနယ္ေျမကို ေရစီးတြင္ ပါသြားေစရန္ ေဆးေၾကာၿပီး သဲေက်ာက္မ်ားကို ပုတ္ေတာေခၚ ၀ါးဇကာထဲ၌ က်န္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေသာေၾကာင့္ ကနယ္ေဆးသည္ဟု ဆိုရာမွ ကာလၾကာေသာ္ ခနဲေဆးသည္ဟူ၍ ေရြ႕လ်ားလာခဲ့သည္။ ခနဲေဆးျခင္းကို မိန္းမမ်ား အဓိက လုပ္ကိုင္ၾကသည္။ မိန္းမမ်ားမွာ ေယာက်္ားမ်ားကဲ့သို႔ ပင္ပင္ပန္းပန္း တြင္း၊ ေမွ်ာ စသည္တို႔ကို မလုပ္နိဳင္ေသာေၾကာင့္ ေခ်ာင္း ေျမာင္း အတြင္းႏွင့္ ေမွ်ာၿမီးေနရာမ်ားတြင္ ေမွ်ာပါလာေသာ ၿဗံဳးေျမမ်ားကို တူးဆြကာ ေရတြင္ ေဆးေၾကာျခင္းျဖင့္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားကို ရွာေဖြၾကသည္။

ၿဗံဳးေျမ

ေက်ာက္မ်က္ရိုင္းမ်ား ပါရွိသည့္ သဲ၊ ရႊံ႕တို႔ျဖင့္ ေရာေႏွာေနေသာ ေျမႀကီး။ ၿဗံဳးတြင္ပါ၀င္ေသာ အရာ၀တၳဳမ်ား၏ အခ်ိဳးအဆကို မွီ၍ ၿဗံဳး၏ အေရာင္အဆင္း ကြဲျပားၾကသည္။ ရႊံ႕ေစးႏွင့္ ေျမေစးပိုမ်ားေသာ ၿဗံဳး၏ အေရာင္သည္ အျပာဖက္ေသာ မီးခိုးေရာင္အဆင္းရွိ၍ ၄င္းကို စေျမၿဗံဳးဟု ေခၚသည္။ သဲပြင့္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ေက်ာက္စရစ္ခဲ ပို၍မ်ားေသာ ၿဗံဳး၏အေရာင္မွာ အ၀ါေရာင္ရွိၿပီး ၄င္းကို သဲၿဗံဳး (သို႔) ခဲၿဗံဳးဟု ေခၚသည္။ သဲႏုမ်ားပါေသာ ၿဗံဳးကို မႈံၿဗံဳးဟုေခၚသည္။ ၄င္း၏ အေရာင္မွာ ေအာက္ခံ ေက်ာက္ေဆြး ေက်ာက္ပုတ္ကုိမွီၿပီး ေဒသအလိုက္ အေရာင္ကြဲျပားသည္။ ၿဗံဳးမ်ားကို အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေျမျပင္ႏွင့္ နီးကပ္စြာ ေတြ႕ရွိရၿပီး အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္မူ နက္ရွိဳင္းေသာ ေျမေအာက္အတြင္း၌ ေတြ႕ရသည္။

ေျမစာ

ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားထြက္ရွိရာ ၿဗံဳးအလႊာသို႔ မေရာက္မွီ အေပၚမွ တူးထုတ္ပစ္လိုက္ရေသာ ေက်ာက္မ်က္ရိုင္းမ်ား မပါရွိဟု ထင္ရသည့္ ေျမႀကီး။

ခဲစာ

ေက်ာက္ေဆာင္အတြင္းမွ ယမ္းျဖင့္ ခြဲထုတ္၍ ထြက္လာေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား ပါရွိသည့္ ခဲမ်ားကို တူျဖင့္ထုခြဲ၍လည္းေကာင္း၊ စက္ျဖင့္ႀကိတ္ခြဲ၍လည္းေကာင္း ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား ရွာေဖြအၿပီး စြန္႔ပစ္လိုက္ေသာ ခဲအေသးမ်ား။

မံု

သဲအနုစား။

တြင္းေတာ

ေက်ာက္တြင္းမ်ား အမ်ားအျပား တူးေဖာ္လုပ္ကိုင္ေနၾကသည့္ ေနရာ။

ကြက္ရပ္

ေက်ာက္မ်က္ရတနာထြက္ရွိရာ ေနရာ၊ ႒ာန။

လုပ္ကြက္

အစိုးရမွ သတ္မွတ္ေနရာခ်ထားေပးသည့္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ တူးေဖာ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳေသာ ေနရာ။

.

ေရမံုခြက္

ၿဗံဳးေျမကို ေရျဖင့္ အရည္ေဖ်ာ္၍ ေမႊရန္ သစ္သားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ေရေလွာင္ကန္ငယ္။

ဇလုပ္

ေရမံုခြက္မွလာေသာ ေရထြက္ေျမာင္း၏ အဆံုးတြင္ သဲႏွင့္ခဲမ်ား ထြက္မသြားေစရန္ ပိတ္ထားေသာေနရာ။

ကလက္

တြင္း၏ေအာက္ေျခတြင္ ေမွာင္ေနၿပီး အလင္းေရာင္မလံုေလာက္ေသာအခါ တြင္း၏အေပၚမွေန၍ ေနေရာင္ေအာက္တြင္ အလင္းျပန္ေစကာ တြင္းေအာက္သို႔ ေရာင္ျပန္ဟပ္ေစေသာ ေငြေရာင္စကၠဴျဖင့္ ကပ္ထားသည့္ ဂ်ပ္ျပား။

တြင္းလက္ဖ်ား

ေလးပင္တြင္း၊ လူးတြင္း၊ လက္ၾကားတြင္းမ်ား၌ ၿဗံဳးေၾကာရွိရာသို႔ လိုက္ရာတြင္ စဖြင့္သည့္ေနရာမွ ေနာက္ဆံုး ေရာက္ရွိသည့္ေနရာ။

ေခါင္းမိုးက်င္း

(ေခါင္းဖံုးက်င္း၊ ေခါင္းေပါင္းက်င္း ဟုလည္း ေခၚသည္။) ၿဗံဳးအလႊာသို႔ မေရာက္ရွိမွီ အေပၚယံေျမသားအလႊာကို ယူ၍ ဖယ္ရွားပစ္ျခင္း ျဖစ္သည္။

ေခါင္းစားထိုး

(ေခါင္းသားလိုက္သည္ဟုလည္း သံုးႏွံဳးသည္။) မိမိတူးေဖာ္ေနေသာ တြင္းသည္ ၿဗံဳးရွိရာအလႊာသို႔ ေရာက္ရွိေသာအခါ တြင္း၏ နံေဘးဖက္သို႔ လွိဳဏ္ေခါင္းမ်ား ျပဳလုပ္ကာ ၿဗံဳးေၾကာသြားရာေနာက္ လိုက္ၿပီး ၿဗံဳးေျမမ်ားကို ရယူျခင္းျဖစ္သည္။

ခဲလွဳပ္

ပင္မေက်ာက္ေဆာင္ႏွင့္ တစ္ဆက္တစ္စပ္တည္းမဟုတ္ပဲ ေျမႀကီးအတြင္းတြင္ သီးျခားနစ္၀င္ေနသည့္ တြင္းလုပ္သူမ်ားအတြက္ အသက္အႏၱရာယ္ ရွိနိဳင္ေသာ ခဲအႀကီးစား။

ထာ

ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား ထည့္၍ ၾကည့္ရွဳရန္ ေၾကးျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ လင္ဗန္း၀ိုင္း။

ထာပြဲ

ေက်ာက္မ်က္အေရာင္းအ၀ယ္ ျပဳလုပ္ရာေနရာ၊ စုရပ္။ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေစ်း။ (ေက်ာက္ထုပ္မ်ားကို ထာေခၚ ေၾကးလင္ဗန္းေပၚတြင္ ထည့္၍ ျပသေရာင္း၀ယ္ၾကသည္ကို အစြဲျပဳၿပီး ေနာင္တြင္ ထာပြဲဟု ေခၚတြင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။)

ေအာက္ေက်ာက္

အရြယ္အစား ေသးငယ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္း၍ေသာ္လည္းေကာင္း တန္ဖိုးအားျဖင့္ မမ်ားေသာ ေက်ာက္မ်ား။ (ထမင္းစားေက်ာက္ဟုလည္း ေခၚသည္)

ေက်ာက္ႀကီး

အရြယ္အစားေကာင္းမြန္ၿပီး အရည္အေသြးလွပ၍ တန္ဖိုးအားျဖင့္ ႀကီးျမင့္ေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား။

အရိုင္း

ျပဳျပင္မြမ္းမံျခင္း၊ ျဖတ္ေတာက္ေသြးယူျခင္း မျပဳရေသးေသာ သဘာ၀အတိုင္း ရွိေနသည့္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား။

အယဥ္

ျပဳျပင္မြမ္းမံ၍ ျဖတ္ေတာက္ေသြးယူၿပီး လက္၀တ္ရတနာျပဳလုပ္ရန္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ ေရာင္းတန္း၀င္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား။

အစင္

ေက်ာက္၏အေရာင္ႏွင့္ အရြယ္အစား မည္သို႔ပင္ ရွိေစကာမူ အျပစ္အနာကင္း၍ သန္႔စင္ၾကည္လင္ေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား။

အျပစ္

ေက်ာက္သားအတြင္းရွိ အက္ကြဲေၾကာင္း။

အရည္

ေက်ာက္တစ္ပြင့္၏ အေရာင္အေသြး အႏု အရင့္။

အခ်ိဳ

အရည္ေဖ်ာ့ေသာ ေက်ာက္။

အထက္

အရည္ရင့္ေသာ ေက်ာက္။

အေဖာက္

အႀကီး။ မိမိ၀ယ္ေနက်ေက်ာက္ထက္ အရြယ္အစားအားျဖင့္ ႀကီးေသာ ေက်ာက္။

အညွာ

အေသး။ မိမိ၀ယ္ေနက်ေက်ာက္ထက္ အရြယ္အစားအားျဖင့္ ေသးေသာ ေက်ာက္။

.

အျဖဳန္း

ရတနာတန္းမ၀င္ေသာ ေက်ာက္။

မတ္စာ

ေက်ာက္ေသြးရာတြင္ သံုးေသာ ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည့္ မတ္ေခၚ ေအာက္ခံျပားမ်ားကို ျပဳလုပ္ရာတြင္ ေရွးအခါက အရည္အေသြးမေကာင္းေသာ ေရာင္းတန္းမ၀င္သည့္ ေက်ာက္မ်ားကို စု၍ အမွဳန္႔ျဖစ္ေအာင္ ထုေထာင္းကာ ျပဳလုပ္ၾကရသည္။ ထုိအေခၚအေ၀ၚကို အစြဲျပဳၿပီး အရည္အေသြးမေကာင္းေသာ၊ တန္ဖိုးမရွိေသာ၊ ေရာင္းတန္းမ၀င္သည့္ ေအာက္ေက်ာက္မ်ားကို မတ္စာေက်ာက္ဟု ေခၚေ၀ၚၾကသည္။

အစည္း

ေက်ာက္ထုပ္တစ္ထုပ္အတြင္းတြင္ ပါ၀င္ေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားအနက္ အရည္အေသြးအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ တန္ဖိုးအားျဖင့္လည္းေကာင္း အေကာင္းဆံုး အေနအထားရွိသည့္ ေက်ာက္မ်ား။

အၿမီး

ေက်ာက္ထုပ္တစ္ထုပ္အတြင္းတြင္ ပါ၀င္ေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားအနက္ အရည္အေသြးအားျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ တန္ဖိုးအားျဖင့္လည္းေကာင္း အေကာင္းဆံုး အေနအထားရွိသည့္ ေက်ာက္မ်ားကို ႏွဳတ္ယူၿပီး က်န္ရွိေသာ ေက်ာက္မ်ား။

ပြင့္ေကာက္သမား

တန္ဖိုးျမင့္၍ အရည္အေသြးေကာင္းေသာ ေက်ာက္မ်ားကိုသာ တစ္ပြင့္ျခင္း စိတ္ႀကိဳက္ ၀ယ္ယူၾကသူမ်ား။

အစပ္ေက်ာက္သမား

မိုးကုတ္တြင္းထြက္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားစြာအထဲမွ မိမိကၽြမ္းက်င္သည့္ ေက်ာက္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကိုသာ ဦးစားေပး၍ အထုပ္လိုက္ျပည့္ေအာင္ ၀ယ္ယူၾကသူမ်ား။

တစ္ကိုက္

အေလးခ်ိန္ တစ္ကရက္(တစ္ကလပ္) အရြယ္ရွိေသာေက်ာက္။

ႏွစ္ကိုက္

အေလးခ်ိန္ ႏွစ္ကရက္(ႏွစ္ကလပ္) အရြယ္ရွိေသာေက်ာက္။

သံုးကိုက္

အေလးခ်ိန္ သံုးကရက္(သံုးကလပ္) အရြယ္ရွိေသာေက်ာက္။

သံုးမတ္ကိုက္

အေလးခ်ိန္ တစ္ကရက္ အရြယ္ေအာက္ရွိေသာ ေက်ာက္။

ငါးမူးတင္(ႏွစ္လံုးစီး)

အေလးခ်ိန္အားျဖင့္ ကရက္၀က္ခန္႔ရွိၿပီး ႏွစ္ပြင့္ေပါင္းလွ်င္ တစ္ကရက္ အေလးခ်ိန္ရွိေသာေက်ာက္။

သံုးလံုးစီး

သံုးပြင့္ေပါင္းလွ်င္ အေလးခ်ိန္ တစ္ကရက္ရွိေသာ ေက်ာက္။

ေလးလံုးစီး

ေလးပြင့္ေပါင္းလွ်င္ အေလးခ်ိန္ တစ္ကရက္ရွိေသာ ေက်ာက္။

စြယ္(ဇြယ္ဟုအသံထြက္သည္)

အေလးခ်ိန္ တစ္ကရက္ေအာက္ရွိေသာ ေက်ာက္မ်ားကို ျခံဳ၍ ေခၚေ၀ၚသည္။

စံေက်ာက္ (စံထားေက်ာက္)

ေက်ာက္ထုပ္တစ္ထုပ္စပ္ရာတြင္ အေရာင္အေသြး အရြယ္အစား တူညီေစရန္အတြက္ စံထားၿပီး ႏွိဳင္းယွဥ္၀ယ္ယူနိဳင္ရန္ ထားရွိေသာ အခံေက်ာက္။

နတ္ေသြးေက်ာက္ (ဘဲရံ)

Spinel ေခၚ အညံ့ပန္းေက်ာက္ျဖစ္သည္။ ထိပ္ႏွစ္ဖက္ခၽြန္၍ မ်က္ႏွာရွစ္မ်က္ႏွာတြင္ ေသြးထားသကဲ့သို႔ သဘာ၀အားျဖင့္ ျဖစ္တည္ေနေလသည္။ ထုိကဲ့သို႔ မူလသဘာ၀ ပံုေဆာင္ခဲသ႑ာန္မပ်က္ပဲ ထြက္ရွိလာေသာေၾကာင့္ လူေက်ာက္ေသြးဆရာက မေသြးရပဲ နတ္ေက်ာက္ေသြးဆရာမ်ားမွ ေသြးထားသည္ဟု တင္စားေခၚေ၀ၚၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုေက်ာက္မ်ိဳးကို ထပ္မံ အကြက္ခ်စရာ မလိုေတာ့ပဲ အေရာင္တင္ေပးရံုမွ် ျပဳလုပ္ၿပီး လက္၀တ္ရတနာထည္မ်ား ျပဳလုပ္ကာ ၀တ္ဆင္နိဳင္သည္။

အိတ္သလဲ

ေက်ာက္ထုပ္မ်ားထည့္ရန္ အ၀တ္စျဖင့္ ခ်ဳပ္ထားေသာ ရွံဳ႕အိတ္။

ပဏာ

ေက်ာက္မ်က္ရတနာ၏ အရည္ႏွင့္ အျပစ္အနာအဆာတို႔ကို ၾကည့္ရွဳစစ္ေဆးရန္ ေနေရာင္ျခည္၏ အလင္းအား။

ျပင္သစ္

ရုတ္တရက္ၾကည့္လွ်င္ ခြဲျခား၍မရပဲ ေက်ာက္အစစ္ကဲ့သို႔ ထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ေက်ာက္အတု။ ( ျပင္သစ္လူမ်ိုဳး Mr-Verneuilက ၁၉၀၄-ခုႏွစ္တြင္ ပတၱျမားကို ဓာတုေဗဒနည္းျဖင့္ ေအာင္ျမင္စြာ ထုတ္လုပ္နိဳင္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ကမၻာသို႔ ေၾကျငာခဲ့သည္။ ၁၉၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ၄င္းေက်ာက္အတုမ်ား မိုးကုတ္သို႔ စတင္ေရာက္ရွိလာသည္။)

ေစာကူ

(ရွမ္းဘာသာစကားျဖစ္သည္) ေျမစာ (သို႔) ခဲမ်ားကို သြန္ပစ္ရန္အတြက္ ၀ါးျဖင့္ ယက္လုပ္ထားေသာ လက္ဆြဲကိုင္းပါသည့္ ထည့္စရာျခင္း။

.

ပုတ္ေတာ

ေက်ာက္ေဆးရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ ၀ါးျဖင့္ ယက္လုပ္ထားေသာ ဇကာ။

ေပါလန္

(ရွမ္းဘာသာစကားျဖစ္သည္) ပစၥည္းဥစၥာ ကံုလံုၾကြယ္၀ၿပီး ေက်ာက္တြင္းမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ေသာ အရွင္သခင္။

.

မဲလန္

(ရွမ္းဘာသာစကားျဖစ္သည္) ေက်ာက္တြင္းပိုင္ရွင္၏ ဇနီး (သို႔) ေက်ာက္တြင္းမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ေသာ အရွင္သခင္မ။

တြင္းသား (တြင္းသမား)

ေက်ာက္တြင္း ကာယအလုပ္သမား။

တြင္းဆရာ

ေက်ာက္တြင္းတူးျခင္းလုပ္ငန္းကို ကၽြမ္းက်င္၍ ေက်ာက္ရွိသည့္ေျမလႊာကို ခြဲျခားတတ္ၿပီး တြင္းသားမ်ားအား ဦးေဆာင္လမ္းညႊန္မွဳေပးနိဳင္ေသာ ရိုးသား၍ သမာသမတ္က်သည့္ ပုဂၢိဳလ္။

စို႔သူႀကီး

ပေဒသရာဇ္မင္းတို႔က ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္ထားသည့္ ပတၱျမားေက်ာက္တြင္းနယ္ေျမကို စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ရေသာ အႀကီးအကဲ။ (ေရွးက မိုးကုတ္၊ ကသည္း၊ က်ပ္ျပင္ သံုးဌာနတြင္ စို႔သူႀကီးမ်ားမွ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။)

(ဆက္လက္ၿပီး ရွာေဖြစုေဆာင္းလွ်က္ ရွိေနပါသည္။ မပါရွိေသးသည့္ စကားလံုး ေ၀ါဟာရမ်ားကိုလည္း ပါ၀င္ကူညီၿပီး အဓိပါယ္ဖြင့္ဆို ေပးၾကပါရန္ ဖိတ္ေခၚအပ္ပါသည္)

S.T.A