အဂၢမဟာပ႑ိတ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရား၏ ေထရုပတၱိ အက်ဥ္း
မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားေလာင္းလ်ာအား ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၆၁ ခုႏွစ္၊ နတ္ေတာ္လျပည့္ေက်ာ္(၁၁) ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန ့တြင္ ခမည္းေတာ္ ဦးေအာင္ထြန္း ႏွင့္ မယ္ေတာ္ ေဒၚေရႊအိတ္တို႔မွ ျမစ္ငယ္ျမစ္ေခၚ ဒု႒၀တီျမစ္၏ တစ္ဖက္ကမ္းရွိ ဥယ်ာဥ္ေတာ္္ရြာတြင္ ဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ ငယ္နာမည္ ေမာင္လွေဘာ္ဟု ေခၚတြင္သည္။ အသက္ (၉)ႏွစ္သား အရြယ္တြင္ ဥယ်ာဥ္ေတာ္္ရြာရွိ ေဂြးပင္ေတာရေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးဇာဂရထံ၌ ရွင္သာမေဏအျဖစ္ ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ရွင္၀ိမလ ဟု ဘြဲ႕မည္တြင္သည္။
ရွင္၀ိမလ သက္ေတာ္(၂၀) ျပည့္ေသာအခါ ၁၂၈၁-ခုႏွစ္၊ ၀ါဆိုလဆန္း (၈)ရက္ေန႔တြင္ အမရပူရရွိ မဂၤလာတိုက္ ဆရာေတာ္အား ဥပဇၥ်ာယ္ျပဳကာ ျမင့္ျမတ္ေသာ ရဟန္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိေတာ္မူသည္။ ၁၂၈၆-ခုႏွစ္တြင္ မဂၤလာ ေက်ာင္းတိုက္အတြင္း၌ ေက်ာင္းထိုင္စာခ်ျဖစ္ကာ ႏွစ္ေပါင္းသံုးဆယ္ေက်ာ္မွ် စာ၀ါမ်ား ပို႔ခ်ေတာ္မူခဲ့သည္။ ေနာင္တြင္ ပထမေက်ာ္ဆရာႀကီး ဦးအုန္း လက္စမသတ္ခဲ့ရေသာ အဘိဓမၼာတံခြန္က်မ္းႀကီးကို လက္စသတ္ ေရးသားေတာ္မူသည္။ ထို႔ေနာက္ ယမကမဥၹဴရီက်မ္းႏွင့္ ပုထုဇနအလင္းျပက်မ္း မ်ားကိုလည္း ျပဳစုေတာ္မူခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ ဦး၀ိမလသည္ စာသင္သားရဟန္းေတာ္မ်ားအား စာေပပို႔ခ်ေတာ္မူလွ်က္ပင္ တစ္ဖက္မွလည္း လူဒါယကာ ဒါယိကာမအေပါင္းတို႔ကို အဘိဓမၼာတရားေတာ္မ်ား ေဟာၾကားျပသေတာ္မူခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ဦး၀ိမလအား မိုးကုတ္ၿမိဳ႕၊ ေဂ်ာ့ခ်္ေတာင္ရပ္ (ယခု စည္ပင္သာယာရပ္ကြက္)မွ ေက်ာင္းဒကာႀကီး ဦးလယ္ႏွင့္ ဇနီး ေဒၚသိုင္းျခံဳတို႔၏ ပင့္ေလွ်ာက္ခ်က္အရ ၁၂၉၄-ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ မိုးကုတ္သို႔ ႏွစ္စဥ္ၾကြေရာက္၍ တရားေတာ္မ်ားကို ေဟာၾကားျပသေတာ္မူသည္။ ၁၃၁၆-ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္အား ေဒၚေဒၚအံု၊ ေဒၚေဒၚဖံုတို႔မွ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕တြင္ မဂၤလာတိုက္ ဟု ကမၺည္းထိုးကာ တိုက္ေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းသည္ကို အလွဴခံ ရရွိေတာ္မူသည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္မီးႀကီး ျမန္မာနိဳင္ငံသို႔ ကူးစက္လာရာ စစ္ေဘး စစ္ဒဏ္တို႔ကို ေရွာင္တိမ္း၍ ဆရာေတာ္ဘုရားသည္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ သုႆာန္ေက်ာင္း၌ ေခတၱမွ် သီတင္းသံုးေတာ္မူခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ စစ္ဒဏ္ ဗံုးဒဏ္တို႔မွ ပို၍လံုျခံဳစိတ္ခ်ရန္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ႏွင့္ေလးမိုင္ခန္႔ေ၀းေသာ ေဘာ္ဗဒန္းရြာသို႔ ၾကြေရာက္သီတင္းသံုးကာ ထိုရြာအနီးရွိ ေက်ာက္လွိဳဏ္ဂူအတြင္း၌ ၀ိိပႆနာတရားမ်ားကို က်င့္ၾကံအားထုတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ထိုလွိဳဏ္ဂူအတြင္း၌ပင္ ၁၃၀၄-ခုႏွစ္ ၀ါဆိုဦးမွစ၍ ေလးႏွစ္ေလးမိုးတိုင္တိုင္ က်င့္ၾကံအားထုတ္ခဲ့ၿပီး တရားထူးမ်ား ရရွိခဲ့ေလသည္။ ယခင္ေဟာၾကားေသာ တရားေတာ္မ်ားႏွင့္ ကြာျခားလာၿပီး စစ္ၿပီးကာလတြင္ ေဟာေသာ တရားေတာ္မ်ားမွာ ပို၍ထူးျခားလာကာ ေလးနက္မွဳအျပည့္အ၀ရွိလာခဲ့သည္။
ရွင္၀ိမလ သက္ေတာ္(၂၀) ျပည့္ေသာအခါ ၁၂၈၁-ခုႏွစ္၊ ၀ါဆိုလဆန္း (၈)ရက္ေန႔တြင္ အမရပူရရွိ မဂၤလာတိုက္ ဆရာေတာ္အား ဥပဇၥ်ာယ္ျပဳကာ ျမင့္ျမတ္ေသာ ရဟန္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိေတာ္မူသည္။ ၁၂၈၆-ခုႏွစ္တြင္ မဂၤလာ ေက်ာင္းတိုက္အတြင္း၌ ေက်ာင္းထိုင္စာခ်ျဖစ္ကာ ႏွစ္ေပါင္းသံုးဆယ္ေက်ာ္မွ် စာ၀ါမ်ား ပို႔ခ်ေတာ္မူခဲ့သည္။ ေနာင္တြင္ ပထမေက်ာ္ဆရာႀကီး ဦးအုန္း လက္စမသတ္ခဲ့ရေသာ အဘိဓမၼာတံခြန္က်မ္းႀကီးကို လက္စသတ္ ေရးသားေတာ္မူသည္။ ထို႔ေနာက္ ယမကမဥၹဴရီက်မ္းႏွင့္ ပုထုဇနအလင္းျပက်မ္း မ်ားကိုလည္း ျပဳစုေတာ္မူခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ ဦး၀ိမလသည္ စာသင္သားရဟန္းေတာ္မ်ားအား စာေပပို႔ခ်ေတာ္မူလွ်က္ပင္ တစ္ဖက္မွလည္း လူဒါယကာ ဒါယိကာမအေပါင္းတို႔ကို အဘိဓမၼာတရားေတာ္မ်ား ေဟာၾကားျပသေတာ္မူခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ဦး၀ိမလအား မိုးကုတ္ၿမိဳ႕၊ ေဂ်ာ့ခ်္ေတာင္ရပ္ (ယခု စည္ပင္သာယာရပ္ကြက္)မွ ေက်ာင္းဒကာႀကီး ဦးလယ္ႏွင့္ ဇနီး ေဒၚသိုင္းျခံဳတို႔၏ ပင့္ေလွ်ာက္ခ်က္အရ ၁၂၉၄-ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ မိုးကုတ္သို႔ ႏွစ္စဥ္ၾကြေရာက္၍ တရားေတာ္မ်ားကို ေဟာၾကားျပသေတာ္မူသည္။ ၁၃၁၆-ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္အား ေဒၚေဒၚအံု၊ ေဒၚေဒၚဖံုတို႔မွ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕တြင္ မဂၤလာတိုက္ ဟု ကမၺည္းထိုးကာ တိုက္ေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းသည္ကို အလွဴခံ ရရွိေတာ္မူသည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္မီးႀကီး ျမန္မာနိဳင္ငံသို႔ ကူးစက္လာရာ စစ္ေဘး စစ္ဒဏ္တို႔ကို ေရွာင္တိမ္း၍ ဆရာေတာ္ဘုရားသည္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ သုႆာန္ေက်ာင္း၌ ေခတၱမွ် သီတင္းသံုးေတာ္မူခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ စစ္ဒဏ္ ဗံုးဒဏ္တို႔မွ ပို၍လံုျခံဳစိတ္ခ်ရန္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ႏွင့္ေလးမိုင္ခန္႔ေ၀းေသာ ေဘာ္ဗဒန္းရြာသို႔ ၾကြေရာက္သီတင္းသံုးကာ ထိုရြာအနီးရွိ ေက်ာက္လွိဳဏ္ဂူအတြင္း၌ ၀ိိပႆနာတရားမ်ားကို က်င့္ၾကံအားထုတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ထိုလွိဳဏ္ဂူအတြင္း၌ပင္ ၁၃၀၄-ခုႏွစ္ ၀ါဆိုဦးမွစ၍ ေလးႏွစ္ေလးမိုးတိုင္တိုင္ က်င့္ၾကံအားထုတ္ခဲ့ၿပီး တရားထူးမ်ား ရရွိခဲ့ေလသည္။ ယခင္ေဟာၾကားေသာ တရားေတာ္မ်ားႏွင့္ ကြာျခားလာၿပီး စစ္ၿပီးကာလတြင္ ေဟာေသာ တရားေတာ္မ်ားမွာ ပို၍ထူးျခားလာကာ ေလးနက္မွဳအျပည့္အ၀ရွိလာခဲ့သည္။
မိုးကုတ္ၿမိဳ႕မွဒကာမ်ားက ပင့္ဖိတ္၍ မိုးကုတ္သို႔ၾကြေရာက္ တရားေဟာေတာ္မူျခင္း၊ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ရွိ ဒကာ ဒကာမ အေပါင္းတို႔၏ ၾကည္ညိဳေလးစားေတာ္မူျခင္း၊ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕မွပင္ လာေရာက္ၿပီး ေက်ာင္းေဆာင္မ်ား ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းျခင္းႏွင့္ ထုိမိုးကုတ္ေက်ာင္းႀကီးေပၚ၌ သီတင္းသံုးေတာ္မူျခင္း စသည့္ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားေၾကာင့္ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရား ဟု အမည္တြင္ခဲ့ရေလသည္။
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးသည္ ျမတ္စြာဘုရားအလိုေတာ္အတိုင္း သစၥာေလးပါးတရားေတာ္မ်ားကို ဟုတ္တိုင္းမွန္ရာ သိရွိနားလည္နိဳင္ေစရန္ႏွင့္ ေယာနိေသာမနသိကာရ ႏွလံုးသြင္းမွန္ေစရန္ ရည္ရြယ္၍ အမ်ားနားလည္ေသာ စကားမ်ားျဖင့္ နည္းမ်ိဳးစံုသံုးကာ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္၏ေဟာဟန္မွာ အမ်ားေခတ္စားသလို သံေနသံထားအမ်ိဳးမ်ိဳး အသံနိမ့္ျမင့္ျဖင့္ ေဟာျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္။ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို အရပ္သံုးစကားျဖင့္ ရွင္းျပျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ေလသည္။ ပရိယာယ္မပါ မွန္ရာကိုသာ တည့္တည့္ႀကီးေဟာေျပာေနျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည့္အတြက္ နားၾကားရသူအဖို႔တြင္ နားလည္သေဘာေပါက္လြယ္ၾကသည္။ ေဟာေျပာရာတြင္လည္း မည္ကဲ့သို႔ပင္ ဂုဏ္ရွိရွိ ညွာတာေထာက္ထားေတာ္မူေလ့ မရွိပဲ တင္းတင္းရင္းရင္း တိုက္ရိုက္ပင္ လက္ညွိဳးထိုးကာ ေစတနာအျပည့္ျဖင့္ ဟုတ္တိုင္းမွန္ရာ ေဟာျပ ညႊန္ျပေတာ္မူေလ့ ရွိပါသည္။ ေယာဂီမ်ားအတြက္လည္း အခက္အခဲမရွိ တရားအားထုတ္နိဳင္ရန္ ၀ိပႆနာက်င့္စဥ္မ်ားကို ေန႔စဥ္သံုးစကားျဖင့္ သြန္သင္ဆံုးမထားခဲ့ပါသည္။ တိပိဋကဓရ ဓမၼဘ႑ာဂါရိက မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးကပင္လွ်င္ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္၏ ေဟာခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဗုဒၶတရားေတာ္ေတြကို ျမန္မာဘာသာႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ နားလည္ေအာင္ ေဟာၾကားတဲ့ေနရာမွာ ျမတ္စြာဘုရားသာရွိမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာအ႒ကထာ ဆရာႀကီးရယ္လို႔ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူး ေပးရေလာက္ပါေပတယ္ ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳေတာ္မူခဲ့သည္။
၁၃၆၂-ခုႏွစ္၊ ၀ါဆိုလဆန္း(၇)ရက္၊ (၈.၇.၁၉၆၂)ေန႔တြင္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာနိဳင္ငံေတာ္၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အစိုးရ၏ သာသနာေရးဦးစီး႒ာနမွ လွဴဒါန္းဆက္ကပ္သည့္ အဂၢမဟာပ႑ိတ ဘြဲ႔တံဆိပ္ေတာ္ကို အလွဴခံရရွိေတာ္မူသည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္ မျဖစ္ပြားမွီ ၁၉၃၆-ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၉၈-ခုႏွစ္)တြင္ သီဟိုဠ္ကၽြန္း (ယခု သီရိလကၤာနိဳင္ငံ)၊ အႏုရာဓၿမိဳ႕ရွိ မဟာေစတီေတာ္ ေဂါပကအဖြဲ႕မွေန၍ ေမတၱာရပ္ခံ အကူအညီေတာင္းခံခ်က္အရ ဆရာေတာ္မွ ဦးေဆာင္၍ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕မွ ဒကာ၊ ဒကာမအေပါင္းတို႔ လွဴဒါန္းေသာ အဖိုးတန္ပတၱျမားအပါအ၀င္ ေက်ာက္လံုးေရ (၄၃၅၀)၊ ေရႊခ်ိန္ (၃)ပိႆာ၊ ေဘာ္ခ်ိန္ (၄၁)ပိႆာခြဲျဖင့္ မြမ္းမံျပဳလုပ္ထားသည့္ ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ (၁၈)လက္မရွိေသာ စိန္ဖူးေတာ္ႀကီးကို ရန္ကုန္မွတဆင့္ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာျဖင့္ သီရိလကၤာနိဳင္ငံသို႔ ေပးပို႔လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။
တဖန္ သီဟိုဠ္ကၽြန္း မဟာေစတီေတာ္ႀကီး၏ စိန္ဖူးေတာ္အတြက္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕မွေန၍ ေပးပို႔လွဴဒါန္းလိုက္ေၾကာင္းကို ၾကားသိရေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီေတာ္ ေဂါပကအဖြဲ႕ကလည္း ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီေတာ္တြင္ လိုအပ္လွ်က္ရွိေသာ စိန္ဖူးေတာ္ကို ထပ္မံအလွဴခံျပန္ရာ ဆရာေတာ္မွပင္ ဦးေဆာင္၍ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕မွ ဒကာ၊ ဒကာမမ်ား စုေပါင္းကာ ၀ိုင္း၀န္းလွဴဒါန္းၾကၿပီး ၁၉၃၇-ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၀၉-ခုႏွစ္)တြင္ မႏၱေလးမွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေလယာဥ္ စင္းလံုးငွားျဖင့္ ေပးပို႔လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးသည္ ၁၃၂၄-ခုႏွစ္၊ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၄)ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ခႏၶာ၀န္ခ်ေတာ္မူကာ အၾကြင္းမဲ့ ေအးၿငိမ္းေတာ္မူေလသည္။ ဆရာေတာ္ဘုရားသည္ ခႏၶာ၀န္မခ်မွီအခ်ိန္တိုင္ေအာင္ပင္ သစၥာေလးပါး တရားေတာ္မ်ားကို မရပ္မနား ေဟာၾကားသြားေတာ္မူခဲ့သည္။ သစၥာေလးပါး တရားေတာ္ကို အေဟာအေျပာ သက္သက္မွ် မဟုတ္ပဲ အလုပ္သေဘာျဖင့္ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ သက္ေသျပေတာ္မူခဲ့ေလသည္။
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေဟာၾကားဆံုးမေတာ္မူခဲ့ေသာ သစၥာေလးပါးတရားေတာ္မ်ားမွာ တရားေခြမ်ား၊ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အမ္ပီသရီး စီဒီမ်ားျဖင့္ ပုဒ္ေရ တစ္ေထာင္ခန္႔ က်န္ရွိခဲ့ရာ ယခုတိုင္ နာၾကားေနၾကရဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ အသံသြင္း တိတ္ေခြမ်ားမွတဆင့္ စာအုပ္အျဖစ္သို႔ ပုဒ္ေရငါးရာေက်ာ္ကိုလည္း ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာေတာ္ဘုရား၏ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ေဒသနာေတာ္ကို အဂၤလန္၊ တရုတ္၊ ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယား၊ ထိုင္း၊ သီရိလကၤာ စသည့္ နိဳင္ငံျခားတိုင္းျပည္ မ်ားတြင္လည္း ဘာသာျပန္ဆိုကာ ေလ့လာအားထုတ္လွ်က္ ရွိၾကပါသည္။
မိုးကုတ္၀ိပႆနာ တရားစဥ္ႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္ျပန္႔ပြားေရးအသင္း သည္လည္း ယခုအခါ ျမန္မာျပည္အႏွံ႔တြင္ အဖြဲ႕ခြဲေပါင္း (၂၆၉)ဖြဲ႕ႏွင့္ အဖြဲ႕စိတ္ေပါင္း သံုးေထာင္ေက်ာ္ခန္႔ ရွိပါသည္။ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး မရွိေတာ့ေသာ္လည္း ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေဟာၾကားဆံုးမေတာ္မူခဲ့ေသာ သစၥာေလးပါး တရားေတာ္မ်ားမွာကား ယေန႔တိုင္ ရွင္သန္ေနဆဲပင္ ျဖစ္ပါေတာ့သည္။
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးသည္ ျမတ္စြာဘုရားအလိုေတာ္အတိုင္း သစၥာေလးပါးတရားေတာ္မ်ားကို ဟုတ္တိုင္းမွန္ရာ သိရွိနားလည္နိဳင္ေစရန္ႏွင့္ ေယာနိေသာမနသိကာရ ႏွလံုးသြင္းမွန္ေစရန္ ရည္ရြယ္၍ အမ်ားနားလည္ေသာ စကားမ်ားျဖင့္ နည္းမ်ိဳးစံုသံုးကာ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္၏ေဟာဟန္မွာ အမ်ားေခတ္စားသလို သံေနသံထားအမ်ိဳးမ်ိဳး အသံနိမ့္ျမင့္ျဖင့္ ေဟာျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္။ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို အရပ္သံုးစကားျဖင့္ ရွင္းျပျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ေလသည္။ ပရိယာယ္မပါ မွန္ရာကိုသာ တည့္တည့္ႀကီးေဟာေျပာေနျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည့္အတြက္ နားၾကားရသူအဖို႔တြင္ နားလည္သေဘာေပါက္လြယ္ၾကသည္။ ေဟာေျပာရာတြင္လည္း မည္ကဲ့သို႔ပင္ ဂုဏ္ရွိရွိ ညွာတာေထာက္ထားေတာ္မူေလ့ မရွိပဲ တင္းတင္းရင္းရင္း တိုက္ရိုက္ပင္ လက္ညွိဳးထိုးကာ ေစတနာအျပည့္ျဖင့္ ဟုတ္တိုင္းမွန္ရာ ေဟာျပ ညႊန္ျပေတာ္မူေလ့ ရွိပါသည္။ ေယာဂီမ်ားအတြက္လည္း အခက္အခဲမရွိ တရားအားထုတ္နိဳင္ရန္ ၀ိပႆနာက်င့္စဥ္မ်ားကို ေန႔စဥ္သံုးစကားျဖင့္ သြန္သင္ဆံုးမထားခဲ့ပါသည္။ တိပိဋကဓရ ဓမၼဘ႑ာဂါရိက မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးကပင္လွ်င္ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္၏ ေဟာခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဗုဒၶတရားေတာ္ေတြကို ျမန္မာဘာသာႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ နားလည္ေအာင္ ေဟာၾကားတဲ့ေနရာမွာ ျမတ္စြာဘုရားသာရွိမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာအ႒ကထာ ဆရာႀကီးရယ္လို႔ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူး ေပးရေလာက္ပါေပတယ္ ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳေတာ္မူခဲ့သည္။
၁၃၆၂-ခုႏွစ္၊ ၀ါဆိုလဆန္း(၇)ရက္၊ (၈.၇.၁၉၆၂)ေန႔တြင္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာနိဳင္ငံေတာ္၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အစိုးရ၏ သာသနာေရးဦးစီး႒ာနမွ လွဴဒါန္းဆက္ကပ္သည့္ အဂၢမဟာပ႑ိတ ဘြဲ႔တံဆိပ္ေတာ္ကို အလွဴခံရရွိေတာ္မူသည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္ မျဖစ္ပြားမွီ ၁၉၃၆-ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၉၈-ခုႏွစ္)တြင္ သီဟိုဠ္ကၽြန္း (ယခု သီရိလကၤာနိဳင္ငံ)၊ အႏုရာဓၿမိဳ႕ရွိ မဟာေစတီေတာ္ ေဂါပကအဖြဲ႕မွေန၍ ေမတၱာရပ္ခံ အကူအညီေတာင္းခံခ်က္အရ ဆရာေတာ္မွ ဦးေဆာင္၍ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕မွ ဒကာ၊ ဒကာမအေပါင္းတို႔ လွဴဒါန္းေသာ အဖိုးတန္ပတၱျမားအပါအ၀င္ ေက်ာက္လံုးေရ (၄၃၅၀)၊ ေရႊခ်ိန္ (၃)ပိႆာ၊ ေဘာ္ခ်ိန္ (၄၁)ပိႆာခြဲျဖင့္ မြမ္းမံျပဳလုပ္ထားသည့္ ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ (၁၈)လက္မရွိေသာ စိန္ဖူးေတာ္ႀကီးကို ရန္ကုန္မွတဆင့္ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာျဖင့္ သီရိလကၤာနိဳင္ငံသို႔ ေပးပို႔လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။
တဖန္ သီဟိုဠ္ကၽြန္း မဟာေစတီေတာ္ႀကီး၏ စိန္ဖူးေတာ္အတြက္ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕မွေန၍ ေပးပို႔လွဴဒါန္းလိုက္ေၾကာင္းကို ၾကားသိရေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီေတာ္ ေဂါပကအဖြဲ႕ကလည္း ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီေတာ္တြင္ လိုအပ္လွ်က္ရွိေသာ စိန္ဖူးေတာ္ကို ထပ္မံအလွဴခံျပန္ရာ ဆရာေတာ္မွပင္ ဦးေဆာင္၍ မိုးကုတ္ၿမိဳ႕မွ ဒကာ၊ ဒကာမမ်ား စုေပါင္းကာ ၀ိုင္း၀န္းလွဴဒါန္းၾကၿပီး ၁၉၃၇-ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၀၉-ခုႏွစ္)တြင္ မႏၱေလးမွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေလယာဥ္ စင္းလံုးငွားျဖင့္ ေပးပို႔လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးသည္ ၁၃၂၄-ခုႏွစ္၊ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ (၄)ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ခႏၶာ၀န္ခ်ေတာ္မူကာ အၾကြင္းမဲ့ ေအးၿငိမ္းေတာ္မူေလသည္။ ဆရာေတာ္ဘုရားသည္ ခႏၶာ၀န္မခ်မွီအခ်ိန္တိုင္ေအာင္ပင္ သစၥာေလးပါး တရားေတာ္မ်ားကို မရပ္မနား ေဟာၾကားသြားေတာ္မူခဲ့သည္။ သစၥာေလးပါး တရားေတာ္ကို အေဟာအေျပာ သက္သက္မွ် မဟုတ္ပဲ အလုပ္သေဘာျဖင့္ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ သက္ေသျပေတာ္မူခဲ့ေလသည္။
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေဟာၾကားဆံုးမေတာ္မူခဲ့ေသာ သစၥာေလးပါးတရားေတာ္မ်ားမွာ တရားေခြမ်ား၊ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အမ္ပီသရီး စီဒီမ်ားျဖင့္ ပုဒ္ေရ တစ္ေထာင္ခန္႔ က်န္ရွိခဲ့ရာ ယခုတိုင္ နာၾကားေနၾကရဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ အသံသြင္း တိတ္ေခြမ်ားမွတဆင့္ စာအုပ္အျဖစ္သို႔ ပုဒ္ေရငါးရာေက်ာ္ကိုလည္း ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာေတာ္ဘုရား၏ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ေဒသနာေတာ္ကို အဂၤလန္၊ တရုတ္၊ ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယား၊ ထိုင္း၊ သီရိလကၤာ စသည့္ နိဳင္ငံျခားတိုင္းျပည္ မ်ားတြင္လည္း ဘာသာျပန္ဆိုကာ ေလ့လာအားထုတ္လွ်က္ ရွိၾကပါသည္။
မိုးကုတ္၀ိပႆနာ တရားစဥ္ႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္ျပန္႔ပြားေရးအသင္း သည္လည္း ယခုအခါ ျမန္မာျပည္အႏွံ႔တြင္ အဖြဲ႕ခြဲေပါင္း (၂၆၉)ဖြဲ႕ႏွင့္ အဖြဲ႕စိတ္ေပါင္း သံုးေထာင္ေက်ာ္ခန္႔ ရွိပါသည္။ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး မရွိေတာ့ေသာ္လည္း ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေဟာၾကားဆံုးမေတာ္မူခဲ့ေသာ သစၥာေလးပါး တရားေတာ္မ်ားမွာကား ယေန႔တိုင္ ရွင္သန္ေနဆဲပင္ ျဖစ္ပါေတာ့သည္။
- ငါသည္ မုခ်ေသရမည္ အခ်ိန္ပိုင္းသာ လိုေတာ့သည္။
- အေသမဦးခင္ ဥာဏ္ဦးေအာင္ ၀ိပႆနာ တရား အားထုတ္ၾကပါ။ အေသကဦးသြားရင္ ကိုယ့္အတြက္ နာမယ္။
က်မ္းကိုး
(၁) မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ ေထရုပတၱိ (မိုးကုတ္၀ိပႆနာ တရားစဥ္ႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္ျပန္႔ပြားေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္)၊၁၉၉၉-ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ။
(၂) မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ တစ္ဘ၀သာသနာ (အရွင္ေဃာသိတ)၊ သတၱမအႀကိမ္၊ ၂၀၀၂-ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ။
S.T.A
