ေက်ာက္ပန္းခ်ီဆိုတာ ဘယ္လိုမ်ိဳးလဲ
မိမိပတ္၀န္းက်င္မွာရွိတဲ့ ပစၥည္းေတြနဲ႔ပဲ အႏုပညာအျဖစ္ တီထြင္ဖန္တီးျပနိဳင္ျခင္းကို ပန္းခ်ီေလာကမွာေတာ့ ဖန္တီးမွဳပန္းခ်ီ (Creative Art) လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ေက်ာက္စီပန္းခ်ီ (Gem Painting) ဆိုတာလည္း ရတနာတန္းမ၀င္တဲ့ အေရာင္စံု ေက်ာက္ျဖံဳးေလးေတြကို အေရာင္အျဖစ္ အသံုးျပဳကာ ဒီဇိုင္းေဖာ္ၿပီး အႏုပညာနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖန္တီးယူရတဲ့ တီထြင္မွဳပန္းခ်ီတစ္မ်ိဳးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေက်ာက္ေတြနဲ႔ စီျခယ္တဲ့ အႏုပညာဟာ ဘီစီ-၄၀၀၀ေလာက္ ကတည္းက ဂရိနိဳင္ငံမွ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ရႊံ႕ေပၚမွာ အေရာင္ရွိတဲ့ ေက်ာက္ကေလးေတြကို သံုးၿပီး ဒီဇိုင္းေဖာ္ရာက စခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ယခုအခါ စက္မွဳဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးနိဳင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ ဥေရာပနဲ႔ ဂ်ပန္လို နိဳင္ငံမ်ိဳးေတြမွာေတာ့ ေက်ာက္ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းကို ေခတ္မွီနည္းပညာ စက္ကိရိယာေတြကို အသံုးျပဳၿပီး တြင္က်ယ္စြာ ျပဳလုပ္ေရာင္းခ်ေနၾကပါၿပီ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိဳင္ငံေတြနဲ႔ တရုတ္၊ အိႏၵိယမွာေတာ့ ေက်ာက္ပန္းခ်ီရဲ႕ တြင္က်ယ္မွဳဟာ အားနည္းေနပါေသးတယ္။ သို႔ေပမယ့္လည္း ဒီ အိမ္နီးခ်င္း နိဳင္ငံေတြဟာ ေက်ာက္ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းကို ျမန္မာနိဳင္ငံထက္ေစာၿပီး လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ေက်ာက္ပန္းခ်ီမွာ အမွဳန္႔ပန္းခ်ီနဲ႔ အခဲပန္းခ်ီ ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ အမွဳန္႔ပန္းခ်ီဆိုတာက သဘာ၀အတုိင္းရွိေနတဲ့ ေက်ာက္အတံုးအခဲ (Crystal) ေလးေတြေထာင္းၿပီး မိမိလိုခ်င္တဲ့ အႏု၊ အၾကမ္း၊ အရင့္ ရရွိလာေအာင္ ဇကာျပန္ခ်ကာ ကပ္ရတာျဖစ္ပါတယ္။ အခဲပန္းခ်ီကေတာ့ သဘာ၀အတိုင္းရွိေနတဲ့ ေက်ာက္တံုးအခဲေလးေတြထဲကမွ အရြယ္ညီတာေတြကို ေရြးယူၿပီး အႏု အရင့္ Tone ခြဲကာ စီရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ေရွ႕စီနဲ႔ ေနာက္စီဆိုတဲ့ ဖန္တီးပံုႏွစ္မ်ိဳးလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ဖိုင္ဘာျပား၊ သံုးထပ္သားျပားေပၚမွာ မိမိလုိခ်င္တဲ့ ဒီဇို္င္းေတြဆြဲကာ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ေက်ာက္အေရာင္စံုသံုးၿပီး စီျခယ္ရတာကို ေရွ႕စီလို႔ ေခၚပါတယ္။ ေနာက္စီဆိုတာက မွန္ခ်ပ္ရဲ႕ ေနာက္ေက်ာဘက္မွာ ေအာက္လိုင္းအရင္ လ်ာထားၿပီးေတာ့ ေက်ာက္ေရာင္စံုေလးေတြကပ္ၿပီး စီျခယ္ကာ ပန္းခ်ီရုပ္ပံုေဖာ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ယခုအသံုးျပဳေနၾကတဲ့ သံုးထပ္သားေပၚမွာ ပိတ္စကပ္ၿပီး စီတဲ့နည္းဟာ ထိုင္းနည္းပညာျဖစ္ၿပီး ဖိုင္ဘာျပားေပၚစီတဲ့နည္းဟာ စကၤာပူနည္းပညာျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ထိုင္းမွာေတာ့ ေက်ာက္ပန္းခ်ီကို အမ်ားအားျဖင့္ (Crystal) လိုက္ပဲ စီၾကပါတယ္။
ေက်ာက္ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းဟာ ဒီဇိုင္းဆြဲတာအစ၊ ေက်ာက္အရြယ္အစား အရည္အေသြး ေရြးခ်ယ္ရတာအလယ္၊ ေက်ာက္စီရတာအဆံုး အားလံုးကို လက္ျဖင့္သာ ျပဳလုပ္ရတဲ့ လက္မွဳပညာရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာနိဳင္ငံမွာေတာ့ ေက်ာက္ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းကို အမ်ားအျပား လုပ္ကိုင္ၾကတာက မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စစ္ကိုင္း၊ ပဲခူး၊ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလးနဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္၊ မြန္ျပည္နယ္ေတြမွာလည္းပဲ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ လုပ္ကိုင္ေနၾကပါတယ္။ ကုန္ၾကမ္းအေနနဲ႔ေတာ့ မိုးကုတ္ေဒသတစ္၀ိုက္က ထြက္ရွိတဲ့ ေက်ာက္မ်က္မ်ားကိုသာ အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
အဓိက အသံုးျပဳေနၾကတဲ့ ထင္ရွားတဲ့ ေက်ာက္မ်က္အေရာင္ေတြကေတာ့ အနီေရာင္ ပန္းေရာင္အတြက္ ပတၱျမား(Ruby)၊ အျပာေရာင္အတြက္ နီလာ(Sapphire)၊ ဒုတၳာ (Lapis-Lazuli)၊ အျဖဴေရာင္အတြက္ ငုေက်ာက္(Calcite)၊ ေမ်ာ(MoonStone)၊ အစိမ္းေရာင္အတြက္ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္း(Peridot)၊ ထပ္ခြာစိမ္း (Fibrolite)၊ အနက္ေရာင္အတြက္ မွတ္မီး(Schorl)၊ အ၀ါေရာင္အတြက္ ေဂၚမိတ္(Zircon)၊ ထပ္တရာ(Topaz)၊ စလင္း၀ါ(Citrine)၊ ခရမ္းေရာင္အတြက္ ခရမ္းစြဲ(Amethyst) စသည္တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
အျခားအသံုးျပဳၾကတဲ့ ေက်ာက္ေတြကေတာ့ ကခ်င္ျပည္နယ္ကထြက္တဲ့ ေက်ာက္စိမ္း(Jadite, Maw sit sit) ၊ ကရင္ျပည္နယ္ကထြက္တဲ့ သံေတာင္ခရမ္းစြဲ၊ ရွမ္းျပည္နယ္ မိုင္းရွဴး၊ ကခ်င္ျပည္နယ္ နမ့္ယား ေဒသေတြက ထြက္ရွိတဲ့ ေက်ာက္ေတြအျပင္ သႏၲာ၊ ပုလဲ၊ အင္ၾကင္းေက်ာက္ေတြပါမက်န္ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။
ေက်ာက္ပန္းခ်ီကို တြင္းထြက္ေရာင္စံုေက်ာက္ေတြနဲ႔ စီျခယ္ရတာမို႔ အႏုပညာတန္ဖိုးအျပင္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာတန္ဖိုးပါ ေပါင္းၿပီး သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ေက်ာက္ပန္းခ်ီကားရဲ႕ တန္ဖိုးေတြဟာ အရြယ္အစားနဲ႔ ဖန္တီးမွဳလက္ရာအေပၚ မူတည္ၿပီး ေစ်းကြဲျပားၾကပါတယ္။
တခ်ိဳ႕က သဘာ၀ေက်ာက္မ်က္ရတနာရဲ႕ အေရာင္နဲ႔ အားမရလို႔ ေဆးျခယ္ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ ေက်ာက္မွဳန္႔ေတြကို အေရာင္ျခယ္ေဆးဆိုးတာဟာ ေက်ာက္ပန္းခ်ီရဲ႕ ေလးနက္မွဳနဲ႔ တန္ဖိုးကို က်ဆင္းေစတဲ့အတြက္ သဘာ၀အေရာင္ကိုသာ မရရေအာင္ ဖန္တီးယူရပါတယ္။ ယခုအခါ ေက်ာက္ပန္းခ်ီေတြကို ရံုးခန္း၊ ဧည့္ခန္းေတြမွာ တန္ဖုိးထား အလွဆင္လာၾကသလို နိဳင္ငံျခားသားေတြကို ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ထူးျခားေလးနက္မွဳကို ျဖစ္ေစတဲ့ အမွတ္တရပစၥည္းအျဖစ္ ဂုဏ္ယူကာ လက္ေဆာင္ေပးလာၾကတာကို ေတြ႕ရၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ေက်ာက္ေတြနဲ႔ စီျခယ္တဲ့ အႏုပညာဟာ ဘီစီ-၄၀၀၀ေလာက္ ကတည္းက ဂရိနိဳင္ငံမွ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ရႊံ႕ေပၚမွာ အေရာင္ရွိတဲ့ ေက်ာက္ကေလးေတြကို သံုးၿပီး ဒီဇိုင္းေဖာ္ရာက စခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ယခုအခါ စက္မွဳဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးနိဳင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ ဥေရာပနဲ႔ ဂ်ပန္လို နိဳင္ငံမ်ိဳးေတြမွာေတာ့ ေက်ာက္ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းကို ေခတ္မွီနည္းပညာ စက္ကိရိယာေတြကို အသံုးျပဳၿပီး တြင္က်ယ္စြာ ျပဳလုပ္ေရာင္းခ်ေနၾကပါၿပီ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိဳင္ငံေတြနဲ႔ တရုတ္၊ အိႏၵိယမွာေတာ့ ေက်ာက္ပန္းခ်ီရဲ႕ တြင္က်ယ္မွဳဟာ အားနည္းေနပါေသးတယ္။ သို႔ေပမယ့္လည္း ဒီ အိမ္နီးခ်င္း နိဳင္ငံေတြဟာ ေက်ာက္ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းကို ျမန္မာနိဳင္ငံထက္ေစာၿပီး လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ေက်ာက္ပန္းခ်ီမွာ အမွဳန္႔ပန္းခ်ီနဲ႔ အခဲပန္းခ်ီ ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ အမွဳန္႔ပန္းခ်ီဆိုတာက သဘာ၀အတုိင္းရွိေနတဲ့ ေက်ာက္အတံုးအခဲ (Crystal) ေလးေတြေထာင္းၿပီး မိမိလိုခ်င္တဲ့ အႏု၊ အၾကမ္း၊ အရင့္ ရရွိလာေအာင္ ဇကာျပန္ခ်ကာ ကပ္ရတာျဖစ္ပါတယ္။ အခဲပန္းခ်ီကေတာ့ သဘာ၀အတိုင္းရွိေနတဲ့ ေက်ာက္တံုးအခဲေလးေတြထဲကမွ အရြယ္ညီတာေတြကို ေရြးယူၿပီး အႏု အရင့္ Tone ခြဲကာ စီရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ေရွ႕စီနဲ႔ ေနာက္စီဆိုတဲ့ ဖန္တီးပံုႏွစ္မ်ိဳးလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ဖိုင္ဘာျပား၊ သံုးထပ္သားျပားေပၚမွာ မိမိလုိခ်င္တဲ့ ဒီဇို္င္းေတြဆြဲကာ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ေက်ာက္အေရာင္စံုသံုးၿပီး စီျခယ္ရတာကို ေရွ႕စီလို႔ ေခၚပါတယ္။ ေနာက္စီဆိုတာက မွန္ခ်ပ္ရဲ႕ ေနာက္ေက်ာဘက္မွာ ေအာက္လိုင္းအရင္ လ်ာထားၿပီးေတာ့ ေက်ာက္ေရာင္စံုေလးေတြကပ္ၿပီး စီျခယ္ကာ ပန္းခ်ီရုပ္ပံုေဖာ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ယခုအသံုးျပဳေနၾကတဲ့ သံုးထပ္သားေပၚမွာ ပိတ္စကပ္ၿပီး စီတဲ့နည္းဟာ ထိုင္းနည္းပညာျဖစ္ၿပီး ဖိုင္ဘာျပားေပၚစီတဲ့နည္းဟာ စကၤာပူနည္းပညာျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ထိုင္းမွာေတာ့ ေက်ာက္ပန္းခ်ီကို အမ်ားအားျဖင့္ (Crystal) လိုက္ပဲ စီၾကပါတယ္။
ေက်ာက္ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းဟာ ဒီဇိုင္းဆြဲတာအစ၊ ေက်ာက္အရြယ္အစား အရည္အေသြး ေရြးခ်ယ္ရတာအလယ္၊ ေက်ာက္စီရတာအဆံုး အားလံုးကို လက္ျဖင့္သာ ျပဳလုပ္ရတဲ့ လက္မွဳပညာရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာနိဳင္ငံမွာေတာ့ ေက်ာက္ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းကို အမ်ားအျပား လုပ္ကိုင္ၾကတာက မိုးကုတ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စစ္ကိုင္း၊ ပဲခူး၊ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလးနဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္၊ မြန္ျပည္နယ္ေတြမွာလည္းပဲ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ လုပ္ကိုင္ေနၾကပါတယ္။ ကုန္ၾကမ္းအေနနဲ႔ေတာ့ မိုးကုတ္ေဒသတစ္၀ိုက္က ထြက္ရွိတဲ့ ေက်ာက္မ်က္မ်ားကိုသာ အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
အဓိက အသံုးျပဳေနၾကတဲ့ ထင္ရွားတဲ့ ေက်ာက္မ်က္အေရာင္ေတြကေတာ့ အနီေရာင္ ပန္းေရာင္အတြက္ ပတၱျမား(Ruby)၊ အျပာေရာင္အတြက္ နီလာ(Sapphire)၊ ဒုတၳာ (Lapis-Lazuli)၊ အျဖဴေရာင္အတြက္ ငုေက်ာက္(Calcite)၊ ေမ်ာ(MoonStone)၊ အစိမ္းေရာင္အတြက္ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္း(Peridot)၊ ထပ္ခြာစိမ္း (Fibrolite)၊ အနက္ေရာင္အတြက္ မွတ္မီး(Schorl)၊ အ၀ါေရာင္အတြက္ ေဂၚမိတ္(Zircon)၊ ထပ္တရာ(Topaz)၊ စလင္း၀ါ(Citrine)၊ ခရမ္းေရာင္အတြက္ ခရမ္းစြဲ(Amethyst) စသည္တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
အျခားအသံုးျပဳၾကတဲ့ ေက်ာက္ေတြကေတာ့ ကခ်င္ျပည္နယ္ကထြက္တဲ့ ေက်ာက္စိမ္း(Jadite, Maw sit sit) ၊ ကရင္ျပည္နယ္ကထြက္တဲ့ သံေတာင္ခရမ္းစြဲ၊ ရွမ္းျပည္နယ္ မိုင္းရွဴး၊ ကခ်င္ျပည္နယ္ နမ့္ယား ေဒသေတြက ထြက္ရွိတဲ့ ေက်ာက္ေတြအျပင္ သႏၲာ၊ ပုလဲ၊ အင္ၾကင္းေက်ာက္ေတြပါမက်န္ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။
ေက်ာက္ပန္းခ်ီကို တြင္းထြက္ေရာင္စံုေက်ာက္ေတြနဲ႔ စီျခယ္ရတာမို႔ အႏုပညာတန္ဖိုးအျပင္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာတန္ဖိုးပါ ေပါင္းၿပီး သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ေက်ာက္ပန္းခ်ီကားရဲ႕ တန္ဖိုးေတြဟာ အရြယ္အစားနဲ႔ ဖန္တီးမွဳလက္ရာအေပၚ မူတည္ၿပီး ေစ်းကြဲျပားၾကပါတယ္။
တခ်ိဳ႕က သဘာ၀ေက်ာက္မ်က္ရတနာရဲ႕ အေရာင္နဲ႔ အားမရလို႔ ေဆးျခယ္ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ ေက်ာက္မွဳန္႔ေတြကို အေရာင္ျခယ္ေဆးဆိုးတာဟာ ေက်ာက္ပန္းခ်ီရဲ႕ ေလးနက္မွဳနဲ႔ တန္ဖိုးကို က်ဆင္းေစတဲ့အတြက္ သဘာ၀အေရာင္ကိုသာ မရရေအာင္ ဖန္တီးယူရပါတယ္။ ယခုအခါ ေက်ာက္ပန္းခ်ီေတြကို ရံုးခန္း၊ ဧည့္ခန္းေတြမွာ တန္ဖုိးထား အလွဆင္လာၾကသလို နိဳင္ငံျခားသားေတြကို ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ထူးျခားေလးနက္မွဳကို ျဖစ္ေစတဲ့ အမွတ္တရပစၥည္းအျဖစ္ ဂုဏ္ယူကာ လက္ေဆာင္ေပးလာၾကတာကို ေတြ႕ရၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
Ref: ေၾကာ္ျငာႏွင့္ေစ်း၀ယ္လမ္းညႊန္မဂၢဇင္း - ဇန္န၀ါရီလ၊ ၁၉၉၈။
ဓန စီးပြားေရးမဂၢဇင္း - ဇူလိုင္လ၊ ၁၉၉၉။
S.T.A